[http://www.museum.ru/M2329 Музей-мастерская народного художника СССР Д. А. Налбандяна

Դմիտրի Նալբանդյան
Ի ծնե	Դմիտրի Արշակի Նալբանդյան
Ծնվել է	1906 սեպտեմբերի 15
Ծննդավայր	Թբիլիսի
Վախճանվել է	1993 հուլիսի 10
Մահվան վայր	Մոսկվա, Ռուսաստան
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ
Կրթություն	Թբիլիսիի գեղարվեստի ակադեմիա
Մասնագիտություն	նկարիչ
Ժանր	դիմապատկեր, բնանկար և նատյուրմորտ
Պարգևներ	, , , , , , , , , , ,  և
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ նկարիչների միություն
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
ստորագրություն
Dmitry Nalbandyan Վիքիպահեստում

Դմիտրի Արշակի Նալբանդյան (սեպտեմբերի 2 (15), 1906 կամ սեպտեմբերի 15, 1906^[1], Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն^[2] — հուլիսի 2, 1993^[1], Մոսկվա, Ռուսաստան), ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ։ Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս, ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիայի ակադեմիկոս։ Ստալինյան երկու և Լենինյան մրցանակների դափնեկիր։ Ջավահառլալ Ներուի անվան մրցանակի դափնեկիր (1970)^[3]։ 1948 թվականից Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության անդամ։

ՀԽՍՀ վաստակավոր նկարիչ Արփենիկ Նալբանդյանի եղբայրն է։

Դմիտրի Նալբանդյանը եղել է կերպարվեստում սոցիալիստական ռեալիզմի մեթոդով ստեղծագործած ամենահամբավավոր վարպետներից մեկը, խորհրդային դարաշրջանի այսպես կոչված՝ պաշտոնական դիմանկարիչներից թերևս առավել նշանավորը^[4]։ Ստեղծել է նաև մեծածավալ պատմա-դիմանկարային պատկերներ, նատյուրմորտներ, բնանկարներ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1929 թվականին ավարտել է Թիֆլիսի գեղարվեստի ակադեմիան (աշակերտել է Եղիշե Թադևոսյանին ու Լանսերեին), որից հետո աշխատել է Պետկինոյում, ապա՝ Օդեսայի կինոստուդիայում՝ որպես նկարիչ-մուլտիպլիկատոր։ 1931 թվականին տեղափոխվել է Մոսկվա։

Առաջին հերթին ճանաչվել է որպես խորհրդային շքահանդեսային դիմանկարի վարպետ, ստեղծել է խորհրդային կուսակցական վերնախավի բազմաթիվ ներկայացուցիչների, այդ թվում՝ Ստալինի, Խրուշչովի, Բրեժնևի դիմանկարները, որի համար էլ արվեստագետների շրջանում նրան անվանել են «քաղբյուրոյի թիվ մեկ վրձինը»։

1978 թվականին հայ մշակույթի ականավոր գործիչների «Վերնատուն» խմբակային դիմանկարի համար Դմիտրի Նալբանդյանին, ով 1953 թվականից ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիայի ակադեմիկոս էր^[5], շնորհվել է ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիայի ոսկե մեդալ։
:

Դմիտրի Նալբանդյանը մահացել է 1993 թվականի հուլիսի 3-ին, Մոսկվայում, սրտի սուր անբավարարությունից։ Թաղվել է Նովոդևիչիե գերեզմանատանը^[6]: Մահից մեկ տարի առաջ նա իր ստեղծագործությունների հավաքածուի մի մասը նվիրել է Մոսկվա քաղաքին, որի հիման վրա Ռուսաստանի մայրաքաղաքի կառավարությունը որոշում է ընդունել ստեղծելու «ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ Դմիտրի Նալբանդյանի թանգարան-արվեստանոց»։ Հետագայում նկարչի քույրը՝ Մարգարիտա Նալբանդյանը եղբոր որոշ աշխատանքներով համալրել է նվիրաբերված հավաքածուն։ Ներկայումս այդ թանգարան-արվեստանոցը հանդիսանում է մոսկովյան «Մանեժ» թանգարանա-ցուցահանդեսային միավորման կառուցվածքային ստորաբաժանումներից մեկը^[7][8]։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նալբանդյանի արվեստին բնորոշ է կերպարային հավաստիությունը։

« …եթե սահմանափակվենք Նալբանդյանին բնորոշելով սոսկ իբրև նկարիչ-հրապարակախոսի, մենք կաղքատիկացնենք մեր պատկերացումը վարպետ նկարչի մասին։ Բարդ է նրա արվեստը; Գեղանկարչի ստեղծագործություններում շատ է բանաստեղծականը, քնարականը։ Եվ նրա արվեստի այդ բանաստեղծական կողմը, որ նվազ նշանակալի չէ, նկարչի լավագույն գործերին ջերմություն ու կենսական լիարյունություն է հաղորդում»[9]։ Ա. Պարամոնով

Դիմանկարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

• Ավետիք Իսահակյան, 1940 թվական, ՀԱՊ
• Իոսիֆ Ստալին, 1945 թվական, Տրետյակովյան պատկերասրահ, Մոսկվա
• Հովհաննես Բաղրամյան, 1954 թվական
• Արամ Խաչատրյան, 1963 թվական
• Լեոնիդ Բրեժնև (շարք, 1970—1976)

Թեմատիկ կտավներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

• «Գնդապետ Զաքյանի վերջին հրամանը», 1942 թվական, ՀԱՊ
• «Վերնատուն», 1976 թվական, Տրետյակովյան պատկերասրահ

Բնանկարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

• «Ռիցա լիճը», 1952 թվական
• «Աշտարակ»
• «Հին ջրաղաց», 1973 թվական
• «Արարատյան հովիտ», 1976 թվական

Նատյուրմորտներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

• «Նատյուրմորտ»
• «Դաշտային ծաղիկներ», 1965 թվական
• «Վարդեր», 1975 թվական

Պարգևներ և պատվավոր կոչումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

• ԽՍՀՄ պետական մրցանակ (1946)
• Լենինյան մրցանակ (1982)
• Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1976)
• ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ (1969)
• Հայկական ԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ (1965)
• ՌՍՖՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1951)
• Լենինի շքանշան (1976)
• Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան
• «Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

• Каталог выставки Д. А. Налбандяна, М., 1968;
• Лапунова Н., Д. А. Налбандян, М., 1968.
• Выставка произведений Дмитрия Аркадьевича Налбандяна. К 70-летию со дня рождения. Каталог / Сост. Т. Г. Роттерт; вступ. ст. А. Парамонов. — М. : Искусство, 1976. — 71 с.: ил.(չաշխատող հղում)
• Парамонов А. В. Дмитрий Налбандян : Альбом. — М. : Изобразит. иск-во, 1986. — 324 с.
• Парамонов А. В. Дмитрий Аркадьевич Налбандян, народный художник СССР. — М. : Искусство, 1976. — 206 с.: ил.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 Դմիտրի Նալբանդյան «Երկրի հերոսներ» կայքում

• Энциклопедия фонда «Хайазг» — Налбандян Дмитрий Аркадьевич
• Дмитрий Налбандян на сайте Галереи Леонида Шишкина Archived 2017-04-02 at the Wayback Machine.
• Биографии художников
• Картины Дмитрия Налбандяна на открытках. Собрание открыток с репродукциями картин российских и зарубежных художников на сайте «PINAKOTEKA.ru»
• Время Дмитрия Налбандяна(չաշխատող հղում)